Kazakistan’ın Uluslararası Alandaki Yeni Başarısı: EXPO 2017’ye Astana Ev Sahipliği Yapacak

Prof. Dr. Adbulvahap Kara

Uluslararası Fuar Federasyonu'nun (BIE) organize ettiği en büyük fuar olan EXPO 2017 için 22 Kasım 2012’de Paris’te yapılan oylamada kazanan taraf Kazakistan oldu. EXPO 2017 Fuarının düzenleneceği şehir, 161 ülkenin oluşturduğu Uluslararası Sergiler Bürosu tarafından Fransa'nın başkenti Paris'te yapılan gizli oylama usulüyle belirlendi. Brezilya, Kanada, Rusya ve Türkiye gibi ülkelerin adaylıkları kabul görmezken, finale kalan Kazakistan ve Belçika için yapılan gizli oylamada 44 ülke Liege şehri ve 103 ülke de Astana şehri için oy kullandı.

Böylece Kazakistan’ın başkenti Astana EXPO 2017 için ev sahibi olurken, bu fuar Orta Asya'da ve BDT ülkelerinden düzenlenen ilk büyük fuar olarak da tarihe geçecek. Her 5 yılda bir yapılan bu fuar, uluslararası çapta gerçekleştiriliyor ve birçok ülkenin temsilcileri bu fuarda yer alıyor. Kazakistan, 10 Haziran 2011 tarihinde EXPO 2017 için başvuru yapmış ve adaylığını "Geleceğin Enerjisi" sloganıyla sunmuştu.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev EXPO 2017’nin Astana şehrine verilmesiyle ilgili yaptığı konuşmada: “Bu neyi gösterir? İlk olarak bu tüm dünyanın ülkemizi iyi bildiğini gösterir. İkincisi Astana şehrimizin böylesine geniş çaplı bir organizasyonu gerçekleştirecek tüm imkanlara sahip olduğunu gösterir. Bu kolay bir iş değildir. Biz bunun için ter döktük. Çok çalıştık. Bu 20 yıl boyunca yaptığımız başarılı işlerinin sonucu, Kazakistan’ın gelişmesinin, dünyada saygın bir yeri olduğunun bir göstergesidir. Bunun sevinilecek bir durum olduğunu söyleyebilirim” dedi.

EXPO 2017-Astana Organizasyon Komitesi Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Kayrat Kelimbetov “AGİT Dönem Başkanlığı, Asya Kış Olimpiyatları, Universiade’den (Üniversite Oyunları) sonra EXPO 2017’ye de ev sahipliği yapacak olması ülkemiz uluslararası alandaki saygın konumunu gösterdi. Rakibimiz de zorluydu. Ancak istikrarlı ekonomik büyüme, özellikle “yeşil ekonomi”ye yöneliş bizim dünya kamuoyu önündeki temel cazibemize dönüştü” dedi.

Kazakistan’daki yorumculara göre, EXPO seçimlerindeki Kazakistan başarısının püf noktası proje sloganının isabetli seçilmesiydi. Slogan “Geleceğin Enerjisi” olarak belirlenmişti. Güneş ve rüzgar elektrik istasyonları, yani yeşil ekonomiye temellenen alternatif enerji kaynakları tüm dünyanın yöneldiği önemli bir konudur. Hatta Kazakistan’ın EXPO’ya seçilmesinden sonra ünlü Fransız gazetesi Figaro yayınladığı bir makaleye “Ekolojik açıdan temiz bir ülkede yaşamak istiyorsan, Kazakistan’a git” şeklinde başlık attı.

EXPO sergilerinde, farklı ülkelerin çok çeşitli ürünleri bir araya getiriliyor. Fuarın amacı ise bu ürünlerin pazarlanmasından çok temsil ettikleri ülkelerin kültür, tarih ve sahip oldukları varlıkların ortaya konmasıyla öne çıkıyor. Beş yılda bir düzenlenen Expo’lar en az 3, en çok 6 ay süreyle açık kalıyor. Fuar için yaklaşık 1 milyon 500 bin metre karelik alan gerekiyor.

2017 yılında Astana'da yapılacak fuarın altyapısını hazırlamak için tüm ön çalışmalar tamamlandı. Yetkililerin ilk hesaplarına göre, EXPO 2017 Fuarı hazırlıkları Kazakistan'a yaklaşık 1,6 milyar dolara mal olacak. EXPO 2017 sürecinde Astana'ya oteller, iş ve eğlence merkezleri başta olmak üzere yeni yatırımlar yapılması gerekiyor.

Kazak yorumcular EXPO’ya yapılan yatırımların ülkenin kazancı olacağına EXPO 1889 Paris fuarına işaret ederek temas ediyorlar. Bu fuar için inşa edilen Eyfel kulesi bugün ülkenin en büyük kazancı ve hatta sembolüne dönüşmüş durumda. Bilindiği gibi, EXPO sadece Paris’e değil, başka şehirlere de anıtsal yapılar kazandırmıştı. Brüksel’deki Atomium ve Londra’da Kristal Palas’ı bunlar arasında sayabiliriz.

Kazakistan küresel krizin ardından dünyanın en hızlı büyüyen ekonomileri arasında yer alıyor. 2000-2010 yılları arasında ortalama yüzde 8 büyüme sağlayan Kazakistan'ın Dünya Ekonomik Forumu tarafından hazırlanan rekabet edebilirlik sıralamasında, 72. sıradan 51. sıraya yükseldiği görülüyor.

Gazeteci Jiger Sarsenov EXPO 2017’nin Astana’da gerçekleşmesiyle, beş yıl sonra tüm dünyanın gözlerinin çevrilmesiyle Kazakistan’ın uluslararası alandaki saygınlığının daha da artacağına vurgu yaptı.

Astana Şehri Mimari ve Yapılar İdaresi’nden Erlan Jakıpbekov EXPO 2017 Astana Kompleksinde keçe yurtlar şeklinde 97 pavyon, büyük cam çadırlar ve asma yollar gibi milli motifler ile modern mimarilerin ahenkli uyumunu yansıtacak yapıların planlanmakta olduğunu ifade etti. Bunun dışında büyük bir kongre merkezi, özel köyler, müzeler, hoteller ve kültürel tesisler de inşa edilecek. Kompleksin kapladığı alan 113 hektarı bulacak. EXPO 2017 Astana kompleksinin planlama çalışmaları uzmanlar tarafından devam ettirilmektedir.

Kazakistan Khabar Televizyonunun 25 Kasım 2012 tarihinde yayınlanan haftalık haber programı “7 Gün”de yapılan bir yorumda, bir önceki haftanın kazançlı bir hafta olduğuna vurgu yapılarak 2017’ye kadar olan beş yılda iyi hazırlanılması gerektiği, çünkü EXPO’nun Kazakistan’a büyük sorumluluklar yüklediğine işaret edildi. Haber yorumda EXPO için Kazakistan’a çeşitli ülkelerden beş milyon konuk geleceği, bu konuklara Kazak konukseverliğini ve gelişmişliğini her açıdan göstermenin önemli olduğu ifade edildi.

“Başarılı olmak, büyük işler başarmak her zaman bir şereftir” diyen Astana Valisi İmangaliy Tasmağambetov Kazakistan’da uluslararası alanda elde edilen büyük başarılarda Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in ileri görüşlü politikalarının yerinin büyük olduğuna işaret etti. Tasmagambetov “Şimdi önümüzde büyük bir sorumluluk var. Bu sorumluluğun altından alnımızın akıyla, başarıyla çıkacağımıza inanıyorum. Çok büyük bir sevinç içindeyim. Tüm Kazakistanlıları EXPO için Astana şehrinin seçilmesi başarısıyla kutluyorum” dedi.

Bu arada Kazakistan’da her alanda bilim adamlarının katılımıyla EXPO’nun kazanımları ve hazırlıkları konusunda toplantılar düzenleniyor. 28 Kasım 2012’de Astana’da yapılan böyle toplantılardan birinde Kazakistan’ın EXPO 2017’ye kadar latin alfabesine geçmesi gerektiğine işaret edildi. Astana’da gerçekleşen toplantıda 24KZ Televizyon kanala demeç veren, Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Şakir Ibırayev şunları söyledi: “EXPO 2017 Fuarı Astana şehrimizde gerçekleşecektir. Bunun için çeşitli ülkelerden 5 milyona yakın misafir gelecek. O dönemde şehrimizde Latin harfleriyle İngilizce yazılar yer alacaktır. Bundan dolayı bu fuara kadar geçecek beş yıl içinde ülkemiz Latin harflerine geçecek olursa, bizim yazılarımız da uluslararası standartlara uygun olacak ve şehrimize de yakışacaktır diye düşünüyorum” dedi. Televizyon kanalı tarafından yapılan yorumda da, bunun Türk halklarıyla ortak alfabe konusuna katkı olacağı da ifade edildi.

EXPO 2017’ye Astana’nın seçilmesi gerçekten de Kazakistan’ın uluslararası alandaki büyük başarılarından bir yenisi. Bilindiği gibi Türkiye yıllardır EXPO’yu kazanmak için mücadele vermektedir. Türkiye’nin fuar şehri olan İzmir, 2017’yi Astana aldıktan sonra, şimdi 2020’yi almak için çalışmalarına başlamış bulunmaktadır. Temennimiz İzmir’in de EXPO 2020’ye ev sahipliğini kazanmasıdır.

EXPO 2017 Kazakistan’a sadece ekonomik kazanımlar değil, kültürel değişimler ve gelişimler de kazandıracak görünüyor. EXPO 2017’yi kazanmasından dolayı Kazakistan halkını kutluyor, başarılarının artarak devam etmesini diliyorum.